Humus ve helva tutkunlarının yakından tanıdığı tahin, dünya çapında popüler olan pek çok yiyeceğin kesişim noktasında yer alıyor. Mezelerin, salata soslarının ve kahvaltıların değişmez bir parçası olan tahinin lezzet dolu dünyasında ufak bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz?
Pürüzsüz dokusu ve enfes tadıyla çok yönlü bir kullanım sunan tahin, baskın tadı ve iştah açan kokusuyla Akdeniz ve Orta Doğu mutfaklarının geleneksel lezzetlerinde bir adım öne çıkıyor. Kahvaltıların vazgeçilmez ikilisi tahin ve pekmez, meze sofralarının olmazsa olmazı humus ve babagannuş, her sabah pastaneleri saran kokusuyla tahinli çörek... Tahinin damaklarda inkar edilemez bir yeri olduğu aşikar. Hadi gelin; bu eşsiz lezzetin tarihini, besin değerlerini ve yer aldığı nefis tarifleri birlikte inceleyelim!
Tahin, susamların kabuklarının soyulması, kavrulması ve öğütülmesi sonucu elde edilen doğal bir gıda ürününü oluşturuyor. Akdeniz ve Orta Doğu mutfağı başta olmak üzere Asya ve Afrika mutfağının geleneksel yemeklerinde de tahin kullanılıyor. Arapça kökenli bir kelime olan tahin, İngilizceye yaklaşık olarak 1930'lu yılların sonlarında "tahini" olarak giriyor. Türkiye'de Osmanlı İmparatorluğu döneminden beri tahin olarak adlandırılan bu kelime, İtalyancada da tahin olarak kullanılıyor.
Tahin kahvaltıda ekmeğe sürmek, salatalarda sosları tatlandırmak, çorba ve meze gibi tariflerde kıvam artırmak ve lezzet katmak amacıyla tercih ediliyor. Tek başına hafif acı ve cevizimsi bir tadı olan tahin, doğru ürünlerle bir araya geldiğinde yemeklere tadı damaktan silinmeyecek bir lezzet katıyor. Tahin, yemeklere hazırlık ve pişirme esnasında eklenebildiği gibi piştikten sonra da ilave edilebiliyor. Meze tariflerinde tahin genellikle süzme yoğurtla karıştırılarak kullanılıyor. Salatalarda ise limon ve zeytinyağlı soslara aromatik bir lezzet eklemek amacıyla tercih ediliyor.
Tahinin ana malzemesi olan susam, çok eski bir kültür bitkisi çeşidi. Anavatanı kesin olarak bilinmese de susam çeşitlerinin üçte ikisinin Afrika kıtasında yetiştiği biliniyor. Susamın lezzet dolu yolculuğunun Afrika'dan başlayıp Batı Asya üzerinden Hindistan, Çin ve Japonya'ya kadar devam ettiği belirtiliyor. Türkiye ise susam bitkisinin ikincil gen merkezlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Tek yıllık çalı formundaki bir bitki olan susamın 3 ila 4 aylık gelişme süresi bulunuyor. Tropik ve subtropik iklim kuşakları ile sıcaklık toplamı elverişli olan mikroklima bölgelerinde yetiştirilebilen susam için sıcaklık ortalamasının 20 derecenin altına düşmemesi gerekiyor. Ülkemizde en çok Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde susam yetiştiriciliği yapılıyor.
Çevresel etkenler ve diğer baskılar sonucunda genetik erozyona uğrayan bitkiler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyor. Bu bitkiler gen merkezlerinde koruma altına alınıyor. Türkiye, bitkisel çeşitlilik yönünden dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alıyor. Dünyadaki sekiz gen merkezi arasında bulunan Yakındoğu ve Akdeniz gen merkezleri Türkiye üzerinde kesişiyor.
Türkiye'nin ilk gen merkezi olan Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünün 1964 yılında çalışmalara başladığı biliniyor. Her yıl farklı bölgeler ve bitkiler için toplama programları planlanıyor. Toplanan tohum örnekleri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünün tohum gen bankasında özel olarak muhafaza ediliyor. Gen bankasında muhafaza edilen bitki tohumları yaklaşık olarak 30 ila 100 yıl boyunca canlılıklarını koruyor.
Tahin mutfak için çok yönlü bir besin olsa da mutfak dışında sık kullanıldığı bir alan bulunmuyor. Mutfaklarda ise bu gıda hem geleneksel hem de yaratıcılığın ön plana çıktığı tariflerde eşsiz tadıyla kendini gösteriyor.
Kahvaltı sofralarında genellikle ekmeğe sürülerek tüketilen tahinin herkesçe bilinen ayrılmaz bir eşlikçisi bulunuyor: Pekmez! Tahin ve pekmezi karıştırarak tatlı ve kıvamlı bir kahvaltı sosu hazırlayabilirsiniz. Ayrıca tahin helvasını da bilhassa kahvaltı sofralarında tüketebilirsiniz.
Popüler vegan ve vejetaryen yemek çeşitlerinden biri olan falafel, tahinli sosla birlikte enfes bir lezzete kavuşuyor. Tarator sosun vazgeçilmez ürünlerinden biri olan tahinle tavuk yemekleri, kalamar veya sebzeler için lezzetli bir sos hazırlayabilirsiniz. Salatalarda farklı bir tat arıyorsanız tahin, zeytinyağı, limon ve elma sirkesini karıştırarak yepyeni bir salata sosunun tadını çıkarabilirsiniz!
Humus, babagannuş, muhammara, mütebbel, piyaz, hibeş ve daha pek çok meze tarifinin başrolünde yer alan tahini, özellikle yaz akşamları için hazırlayacağınız yoğurtlu mezelerde kullanabilirsiniz.
Tahin ve hamur işi kelimeleri yan yana geldiğinde akla ilk gelen tariflerden biri de tahinli çörek oluyor. Bugüne kadar pastanelerden satın aldığınız bu lezzetli çöreği evde de hazırlayabilirsiniz. Bunun yanı sıra tahini kek, kurabiye, kahke, ekmek ve profiterol gibi çeşitli tariflere de ilave edebilirsiniz.
Yüzyıllar boyunca yemek tariflerinde tercih edilen tahinin, günümüzde bilimsel olarak da doğrulanmış birkaç olumlu etkisinden söz etmek mümkün:
● Yapılan incelemelere göre tahin, serbest radikallerin olumsuz etkilerini azalttığı bilinen antioksidanlar açısından zengin bir besin maddesi olarak kabul ediliyor.
● Tahin ve susam tohumlarının içerdikleri güçlü antioksidanlar nedeniyle antibakteriyel özelliklere sahip olduğu düşünülüyor. Susam tohumu özünün antibakteriyel kapasitesi üzerine yapılan araştırmalar, ilaca dirençli bakteri örneklerinin yüzde 77'sine karşı etkili bir sonuç elde ettiğini kaydediyor.
Doğal yağlar bakımından güçlü bir besin olan tahin, aynı zamanda çeşitli mineraller ve vitaminler açısından da bir hayli zengin! İncelemelere göre yalnızca 15 gram (yaklaşık 1 yemek kaşığı) tahin, günlük besin ihtiyacının yüzde 10'unu tek başına karşılayabiliyor.
Yaklaşık 1 yemek kaşığına tekabül eden 15 gramlık tahinde 77 kalori olduğu biliniyor. 100 gram (yaklaşık 1 çay bardağı) tahin tüketimi yaklaşık 470 kaloriye denk geliyor. 200 gram (yaklaşık 1 su bardağı) tahin ise yaklaşık 940 kalori olarak hesaplanıyor. Tatlı ve meze tarifleri için genellikle 1 ila yarım su bardağı tahin kullanmak gerekiyor.
Güçlü bir bitki bazlı protein kaynağı olan tahin, içeriğindeki mineral ve vitaminlerle de değerli bir besin olarak kabul ediliyor. Ancak yağlı bir bitki çeşidi olan susamdan üretilen tahinin gereğinden fazla tüketilmesi birçok olumsuz etkiye neden olabilir. Bu nedenle gün içinde tüketeceğiniz tahin miktarını 15 gram olarak sınırlandırmanız öneriliyor.
Tahinin hafif acı tadını dengeleme noktasında tercih edilebilecek en doğal besinlerden birinin de bal olduğunu biliyor muydunuz? Tahinli tariflere doğadan tatlı bir dokunuş yapmak için Balparmak'ın doğal bal çeşitlerini gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz!
Sorumluluk Reddi Beyanı: : Bu sayfada yer alan bilgiler, çeşitli bilimsel kaynaklardan derlenmiş olup hiçbir şekilde sağlık tavsiyesi yerine geçmemelidir. Tahin içeren ürünleri herhangi bir amaçla kullanmaya başlamadan önce, bu besinin sizin için uygun olup olmadığını ve hedeflediğiniz etkiyi sağlayıp sağlayamayacağını mutlaka hekiminizden öğrenmelisiniz.
Nicole Blades, "Tahini: Health Benefits and Common Uses", WebMD, 2021,(çevrimiçi).
SaVanna Shoemaker, "9 Surprising Benefits of Tahini", Healthline, 2019(çevrimiçi).
Malia Frey, "Tahini Nutrition Facts and Health Benefits" , Verywellfit, 2020 (çevrimiçi).
menü
