Arı ürünleri, beslenmede olduğu kadar haricen ve işlevsel kullanımda da yüksek faydalar sunuyor. Bu arı ürünlerinden biri de bal mumu!
Arılar, kendi yaşamları için ürettikleri her bir gıda ile insan yaşamına da önemli katkılarda bulunuyor. Arılar tarafından üretilen doğal gıdalar, güçlü içerikleri ve sayısız faydalarıyla şüphesiz ki bunların başında geliyor. Fakat bu canlıların, doğadan aldıkları güç ve eşsiz kabiliyetleri ile ürettikleri gıda harici ürünler arasında da yeri doldurulamaz hazineler bulunuyor. İşçi arıların petek örmede kullandığı bal mumu ise bu hazinelerin en değerli parçalarından biri!
Bal mumu, işçi arılar tarafından üretilerek petek yapımında kullanılan doğal bir madde çeşidini oluşturuyor. Genç işçi arıların (12-18 günlük) vücut anatomileri, bal mumu üretimine uygun bir yapı sergiliyor. Bu canlıların abdomen (karın) bölgesi üzerinde yer alan halkaların her iki tarafında da mum salgı bezlerinden (bal mumu aynası) belirli dönemlerde sıvı bir madde sızmaya başlıyor. Bal mumu olarak adlandırılan bu sıvı madde, arılar tarafından çeşitli işlemlerden geçiriliyor.
Mum salgı bezlerinden sızan sıvı, mum ceplerinde birikir.
Hava ile temas eden sıvı katılaşarak minik pulcuklar halini alır.
Arılar, pulcukları ayaklarının yardımıyla ağzına taşır.
Pulcuklar arılar tarafından çiğnenmek suretiyle yoğrulur.
Elde edilen hamurumsu madde (bal mumu) ile petek hücreleri örülür.
İşçi arılar yaşlanıp tarlacı arı olduklarında gövdelerindeki bal mumu aynaları körelir. Ve böylece işçi arıların bal mumu üretme görevi sona erer.
Editörün Notu: İşçi arıların 1 kilogram (kg) bal mumu üretebilmeleri için yaklaşık 8 ila 10 kilogram bal tüketmeleri gerekiyor. Bu da bal mumunun değerini açıkça ortaya koyuyor!
Bal mumu, içeriğinde farklı aromalar ve çeşitli bileşenler barındıran tamamen doğal bir arı ürünü olarak biliniyor. Fakat ne yazık ki tıpkı diğer doğal ürünlerde olduğu gibi bal mumunun da sahtesi ya da katkılı (parafin, reçine, serezin, iç yağ vb.) çeşitleri bulunabiliyor. “Peki, saf bal mumu nasıl anlaşılır?” diye sorarsanız; aslında bu konuda en doğru sonuçları elde etmenin yolu, laboratuvar ortamında gerçekleştirilen analizler...
Bal mumu elde etmek üzere kullanılan kaynaklar ve yöntemler çeşitlilik gösterirken; aynı zamanda bunlar, bal mumunun kalitesi konusunda da belirleyici faktörler oluyor. Bal mumu üreticileri tarafından kaynak olarak;
Sağımı yapılmış petekler,
Kovan ve çerçeveden elde edilen kazıntılar,
Eski tip kara kovanların arka kısımlarındaki balsız petekler,
Hasar görmüş çerçevelerin içerisindeki petekler ve
Diğer mumlu/petekli kısımlar tercih ediliyor.
Bu kaynakların içerisinde en kaliteli ürünü veren ise bal hasadı sırasında alınan ballı çerçeveler üzerindeki sırlar oluyor. Bu sırlardan elde edilen limon sarısı rengindeki bal mumu, birinci kalite ürün olarak sınıflandırılıyor. Birinci kalite bal mumunu elde etmek için sır tarağı ile kazıma yöntemi uygulanıyor. Diğer kaynaklarda ise genellikle bıçakla kazınan sır ve petekler uygun özellikteki metal kaplara alınıyor. Ilık su, kaynar su ya da güneş ısısı kullanılarak eritilen bal mumları, süzülerek içerisindeki kalıntılardan arındırılıyor. Son aşamada ise nemsiz ortamda kurutulan bal mumları, kullanıma hazır hale geliyor.
İçeriğinde 300’ü aşkın bileşen ve 50 farklı aroma barındırdığı tespit edilen bal mumunun en yoğun kullanıldığı sektör, kozmetik! Bu arı ürünü; bakım kremleri, makyaj ürünleri, maskeler, losyonlar vb. pek çok kozmetik ürünün içeriğinde doğal bir ham madde olarak sıkça tercih ediliyor. Ayrıca bal mumunun en yaygın kullanım alanlarından biri de arıcılık olarak biliniyor. Arıcılar, kovan kurulumunda temel petek yapımı için bal mumunu kullanıyor.
Tüm bunların yanı sıra ısındığında is yapmayan, hoş koku yayan ve ısıya dayanıklılığı yüksek bir madde olan bal mumu, mum yapımında da sık sık kullanılıyor. Öyle ki bu mumların, hoş kokusu ve güçlü ışığı sebebiyle geçmiş dönemlerde sadece aristokrat sınıf üyeleri ve kraliyet ailelerinin evlerini aydınlattığı biliniyor. Ayrıca kiliselerdeki dini ritüellerde kullanılan mumların, minimum yüzde 32 oranında bal mumu içermesi şartı da bu maddenin mum yapımında kullanılması için önemli bir sebep!
Editörün Notu: Arıcılar, bal mumundan yapılan petekleri defalarca kez tekrardan kullanabiliyor. Bu sebeple de petekler, insan tüketimine uygun olmayan kalıntıları yoğun miktarda içerebiliyor. Dolayısıyla petekli bal tüketimi, sanıldığı gibi faydalı bir seçenek olmuyor!
Mum yapımı
Kozmetik ürün üretimi
Mobilya ve zemin cilalama
Arıcılıkta temel petek yapımı
Bazı boyaların üretimi
Çeşitli eşyalara su geçirmez özellik kazandırılması
İlaçların üretimi ve kaplanması
Diş tedavisinde kalıp yapımı
Heykel yapımı
Sakız üretimi
Hediyelik eşya üretimi
Bal mumu ile hazırlanan dekoratif mumlar pek çok yerde bulunabildiği gibi, bu dekorasyon objelerini kendi zevkinize uygun şekilde evde hazırlamanız da mümkün! Bunun için gerekli malzemeler ise şu şekilde:
Bal mumu (Elde etmek istediğiniz mumun büyüklüğüne göre gramaj tercihi yapabilirsiniz.)
Uçucu yağlar (Mumunuzun nasıl kokmasını istiyorsanız buna göre bir tercih yapabilirsiniz.Örn: Hindistan cevizi yağı...)
Mum fitili
Çubuk
Sıcak silikon
Mum kabı
Hazırlanışı:
Bal mumunu uygun bir kapta benmari usulüyle eritin.
Erimiş haldeki bal mumunu ocaktan alarak üzerine 1/5 oranında Hindistan cevizi yağı ilave edip karıştırın.
Karışım ılımaya başladığında, içerisine yarım çay kaşığı uçucu yağ ekleyin ve karıştırmaya devam edin.
Mum fitilini mum kabının iç-orta kısmına sıcak silikon yardımıyla yapıştırın. Fitilin işlem sırasında sabit durması için çubuğa sarın.
Hazırladığınız karışımı mum kabının içine dökün ve donmaya başladığında çubuğu çıkarın.
İşte bal mumunuz hazır! Üç gün bekledikten sonra mumunuzu kullanmaya başlayabilirsiniz.
menü
