Eğer yaşadığınız çevrede arılara rastlayabiliyorsanız, doğa için yapılabilecek hala çok fazla şey var demektir! Peki, bu konuda bireysel olarak ne gibi adımlar atabileceğinizi merak mı ediyorsunuz? Çok basit! Pencere ve balkonlarınızda arı dostu bitkilere daha fazla yer açmak… Bu küçük ama etkili adımın doğa için ne anlama geldiğine gelin, birlikte bakalım!
Yeryüzünün en kadim canlı türü olan arılar, dünyadaki binlerce yıllık serüvenleri gereği hemen her bölgeye uyum sağlayabilme yeteneğine sahip. Ancak şehirleşmenin hız kazanmasıyla birlikte bu minik canlılar, asırlardır bulundukları yaşam alanlarından -özellikle son yıllarda- gözle görülür ölçüde çekilmeye başladı. Bunun nedenleri arasında gerek çevre kirliliği ve besin yetersizliğinden dolayı göç etmeleri, gerekse de toplu ölümlerle yok olmaları yer alıyor.
Bu acı tablo karşısında, insanlık olarak şu gerçeği asla unutmamamız gerek: Bir bölgede arı popülasyonunun azalması, o bölgedeki doğal yaşamın da hızla tahrip olabileceğini haber veriyor! Çünkü bugün aldığımız oksijenin ve tükettiğimiz besinlerin büyük bir çoğunluğu, aslında arılar sayesinde üretiliyor. Dolayısıyla arıları korumak, henüz geç değilken doğa için üstlenmemiz gereken en önemli sorumluluklarımızdan biri... Ve bunun için sadece arı dostu çiçeklerin ekimini yaygınlaştırarak, ummadığımız kadar büyük bir dönüşüm gerçekleştirmemiz mümkün!
Arı dostu çiçek adlandırması, arıların en sevdiği besin kaynaklarını oluşturan çiçek türlerini ifade ediyor. Ağırlıklı olarak aromatik bitkilerden oluşan bu çiçek türleri, nektarlarından yayılan kokularla arıları kendisine çekerek bal üretimine katkı sağlıyor. Hatta arı dostu çiçekler sadece nektarlarıyla değil, polenleriyle de bu minik canlılar için güçlü birer besin kaynağı olma özelliği taşıyor. Bu çiçekler bir yandan arıları beslerken; diğer yandan arılar yoluyla taşınan polenleri sayesinde uygun koşullarda kendiliğinden yetişme imkânı da buluyor.
Bölgeden bölgeye değişse de Anadolu’da pek çok bölgeye uyum sağlayabilen başlıca arı dostu çiçek türlerini şu şekilde listelemek mümkün:
Ayçiçeği
Kanola
Lavanta
Kekik
Arı otu
Ihlamur
Biberiye
Adaçayı
Yonca
Karahindiba
Sardunya
Gelin duvağı
Hanımeli
Çiğdem
Geven
Kestane
Badem
Dağ çileği
Yeni dünya
Ballıbabagiller
Papatyagiller
Gülgiller
Arılar, besin olarak yerli kır çiçekleri başta olmak üzere birçok çiçekli ot ve sebze-meyve türünden yararlanıyor. Bunun için arıcılığın yaygın olduğu bölgelerde, özellikle de çiçek açan bitkilerin ekimi yoğun bir şekilde yapılıyor. Ancak burada önemli olan faktörün, yerli çiçek türlerine öncelik vermek olduğunu da unutmamak gerekiyor. Çünkü arı türlerinin pek çoğu yerleşik yaşama sahip olup, en çok da uygun koşullarda kendiliğinden yetişen doğal türleri tercih ediyor. Ayrıca arı beslenmesine yönelik çiçek yetiştiriciliğinde ilaçlama vb. uygulamalardan da bilhassa kaçınmak gerekiyor. Bu bağlamda, çiçekleri arı dostu yapan en önemli özellikleri şöyle özetleyebiliriz:
Nektar ve polen yönünden zengin bir içerik barındırması,
Yerli olması veya uygun iklim koşullarında bulunması,
Böcek öldürücü, zirai ilaç vb. kimyasallara maruz kalmadan yetişmesi…
Arılar; dünyanın en tatlı doğal besini olan bal başta olmak üzere, mucize niteliğindeki birbirinden değerli besinlerin üretimini sağlıyor. Üstelik çalışkanlıkları sayesinde sadece kendilerine yetecek kadar değil, insanların da tüketeceği miktarda bolca üretim gerçekleştiriyor. Fakat arıların insanlık için değerli olmasının nedenleri, sadece bunlarla bitmiyor! Arılar besin üretimi için ilkbahar ve yaz mevsimi boyunca çiçekten çiçeğe gezerken, bitkilerin tozlaşmasına da ilk elden aracılık ediyor. Nitekim insanların tükettiği besinlerin yaklaşık yüzde 70’inin üretiminde, arıların çok önemli bir payı bulunuyor. Arıların bitki yaşamındaki rolü, dolaylı olarak atmosferdeki oksijen oranının artmasına da katkı sağlıyor. Tüm bunlardan yola çıkılarak bilim insanları tarafından, “arıların nesli tükendiği takdirde insan yaşamının da dört yıl içerisinde son bulacağı” düşünülüyor.
|
Arılar için Kolayca Yetiştirilebilecek Ballı Çiçekler ve Polenli Bitkiler Nelerdir? |
|||
|
Çiçek Türü |
Nedir? |
Nasıl Ekilir? |
Nasıl Sulanır? |
|
Gelin Duvağı (Begonvil) |
Gelin duvağı (begonvil) çiçeği nedir? Gelin duvağı (begonvil) çiçeği; mor, pembe, kırmızı veya beyaz renkte açan tırmanıcı özellikli bir süs bitkisidir. En önemli özelliği haşere kovucu olmasıdır. |
Gelin duvağı (begonvil) çiçeği nasıl ekilir? Bahçelerin güneş gören bölgelerine veya kapalı balkonlara ekilmelidir. Bahar sonunda çelikleme (kalın kısımdan çubuk alma) yöntemi ile kireçsiz toprakta yetiştirilebilir. |
Gelin duvağı (begonvil) çiçeği nasıl sulanır? Bitkinin yaşaması için özellikle köklerinin sulanması gerekir. Kökleri nemli olacak şekilde günlük olarak veya gün aşırı sulanabilir. |
|
Dağ Çileği (Arbutus) |
Dağ çileği (Arbutus) nedir? Dağ çileği (Arbutus), yabani çilek olarak da bilinen küçük taneli bir kırmızı meyve türüdür. Bu çiçekli meyve, ormanlık alanlarda kendiliğinden yetişmekle birlikte bahçe ve saksı için de uygundur. |
Dağ çileği (Arbutus) nasıl ekilir? Yarı gölge ve nemli ortamda yetiştirilmelidir. Soğuk bölgelerde nisan ayında, sıcak bölgelerde ise bahar başlangıcında fidan olarak ekilebilir. Çift olarak ekilmesi önerilir. Kökler gelişmeden gübre verilmemelidir. |
Dağ çileği (Arbutus) nasıl sulanır? Bahçede zahmetsizce yetişebilen bitkinin sadece kurak aylarda kökleri nemli kalacak şekilde sulanması yeterlidir. Saksıda ise toprağı kurudukça sulanmalıdır. |
|
Çiğdem |
Çiğdem nedir? Çiğdem; mahmur çiçeği olarak da bilinen yumrulu bir süs bitkisidir. Mor, sarı, çingene pembesi veya mavi çiçekler açar. En önemli özelliği çiçek renginin mevsime göre değişmesidir. |
Çiğdem nasıl ekilir? Kış bitiminde ekilmesi gerekir. Dikim yapılacak toprağın gevşek ve killi olması, ayrıca yapay gübre içermemesi önerilir. Çiğdem soğanları toprağın yaklaşık 15 cm altında kalacak şekilde ekilmelidir. |
Çiğdem nasıl sulanır? Her mevsimde sadece toprağının nemli bırakılması yeterlidir. Yaprakları yaz aylarında tamamen kurusa da bu durum bitkinin öldüğünü göstermemektedir. |
|
Yeni Dünya |
Yeni dünya nedir? Yeni dünya, Malta eriği olarak da bilinen ağaç formunda bir bitkidir. Bu nedenle bahçede yetiştirmek için daha uygundur. Akdeniz Bölgesi için elverişlidir. |
Yeni dünya nasıl ekilir? Meyvenin çekirdekleri çıkarılıp çimlendirilerek veya çelikleme yöntemi uygulanarak kolayca yetiştirilebilir. Killi/kumlu ve gevşek toprağa sonbahar aylarında ekilmelidir. |
Yeni dünya nasıl sulanır? Ağaç kökünün haftada bir veya iki kez sulanması yeterlidir. Belirli aralıklarla gübrelenmesi gerektiğinden, özellikle gübreleme sonrası su verilmesi gerekir. |
|
Karahindiba |
Karahindiba nedir? Karahindiba, doğada kendiliğinden de yetişebilen ve sarı renkte çiçekler açan narin bir bitki türüdür. Yayılmacı özelliğinden dolayı ekildiği alanda bol miktarda yetişebilir. |
Karahindiba nasıl ekilir? İlkbahar aylarının başlangıcından itibaren sonbaharın ilk aylarına kadar ekilebilir. Çimlenmek için ışık gerektiğinden tohumların yüzeye yakın olması gerekir. |
Karahindiba nasıl sulanır? Özen gerektirmeden kolayca büyüyebilen karahindiba, sulanmış toprağa ekildikten sonra iki günde bir tekrar sulanarak büyütülebilir. Su oranının, toprağı nemli bırakacak ölçüde olması yeterlidir. |
|
Badem |
Badem nedir? Badem; gülgiller familyasına ait küçük bir ağaç türünün, “çağla” adı verilen meyvesinin çekirdek kısmıdır. Bu ağaç, Akdeniz Bölgesi’nin iklim özelliklerine elverişlidir. |
Badem nasıl ekilir? Badem fidesi sonbahar ayında ekilebilir. Ekim yapılmadan önce ise toprağın drene edilmesi gerekir. Köklerin toprağa yerleştirilmesinin ardından üzerine gübre eklenmelidir. |
Badem nasıl sulanır? Badem ağacı suyu ve güneşi seven bir bitkidir. Bu sebeple toprağın nemi sürekli kontrol edilmeli ve kuru olduğu fark edildiğinde sulanmalıdır. |
|
Lavanta |
Lavanta nedir? Lavanta; ballıbabagiller familyasına ait, Akdeniz ikliminde yetişen ve hoş kokulu çiçeklere sahip bir bitki türüdür. Çiçekleri morumsu ya da kırmızımsı renkte olabilir. |
Lavanta nasıl ekilir? Lavanta ekimi için nisan sonu ve mayıs başı önerilir. Ekim için açılan deliğe öncelikle gübre dökülmeli, ardından ise bitki yerleştirilmelidir. |
Lavanta nasıl sulanır? Lavanta sulamak için mümkünse kireç ve klor içermeyen bir su tercih edilmelidir. Bu bitki, haftada üç ya da dört kez sulanabilir. |
|
Adaçayı |
Adaçayı nedir? Adaçayı; ballıbabagiller familyasından, kokulu yapraklara ve morumsu renkte çiçeklere sahip bir bitki türüdür. Bu bitki, Türkiye’de en çok Akdeniz Bölgesi’nde bulunur. |
Adaçayı nasıl ekilir? Adaçayı ekimi için en uygun dönem ilkbahardır. Yüksek verim için iyi drene edilmiş bir toprak gerekir. Fideler, aralarında 30-40 cm olacak şekilde ekilir ve can suyu verilir. |
Adaçayı nasıl sulanır? Adaçayı kurak bölgelerin toprak yapısına kolayca uyum sağlayan bir bitkidir. Bu sebeple adaçayının yetiştiği toprağı az miktarda su ile nemlendirmek yeterlidir. |
|
Kekik |
Kekik nedir? Kekik; ballıbabagiller ailesinden, keskin kokulu ve küçük çiçeklere sahip çok yıllık bir bitki türüdür. Akdeniz Bölgesi’nde kurak ve taşlık alanlarda yetişir. |
Kekik nasıl ekilir? Kekik, kış mevsiminin sonlarında ekilir. Tohumların üzeri çok ince bir toprak tabakası ile örtülür. Tohumlar filizlenene dek kapalı alanda tutulması gerekir. |
Kekik nasıl sulanır? Kekik, kurak toprağa alışkın bir bitki olarak bilinir. Bu sebeple yetiştirildiği toprağın az miktarda su ile hafifçe nemlendirilmesi yeterlidir. |
|
Ihlamur |
Ihlamur nedir? Ihlamur; ebegümecigiller familyasından, sarı renkli ve hoş kokulu çiçeklere sahip dayanıklı bir ağaç türüdür. Neredeyse her iklimde ve her tür toprakta yetişebilir. |
Ihlamur nasıl ekilir? Ihlamur ekimi için ilkbahar ve sonbahar ayları en uygun zamanlardır. Toprağın yumuşatılmış ve yabani otlardan arındırılmış olması gerekir. Ayrıca toprak, gübre ile desteklenmelidir. |
Ihlamur nasıl sulanır? Ihlamur ağacı aynı anda hem sıcağı hem suyu seven bir ağaç türüdür. Bu sebeple, özellikle de yaz aylarında haftada üç kez sulanmalıdır. Kış aylarında sulama sayısı azaltılabilir. |
|
Kestane |
Kestane nedir? Kestane; kayıngiller familyasından bir ağaç türüne ve bu ağacın tohumlarına verilen isimdir. Türkiye’de en çok Ege Bölgesi’nde özellikle de Aydın ilinde yetişir. |
Kestane nasıl ekilir? Kestane ekimi için en uygun tarih mart ayıdır. Toprağa açılan 50 cm derinliğindeki çukura önce gübre, sonra bir miktar toprak atılır ve bunun üzerine çimlenmiş tohum ekilir. |
Kestane nasıl sulanır? Kestane, ekimi takip eden bir yıl içerisinde toplamda üç kez sulanır. Devam eden süreçte ise meyvelerin bozulmasını engellemek adına sulamaya son verilmelidir. |
Tabloda görüldüğü üzere; arılara da faydalı olması için ekilen çeşitler arasında, ağaç formundaki çiçekli bitkiler önemli bir yer tutuyor. Bu çok yıllık ve hacimli bitki türlerinin yetiştiriciliği, arıcılığın yapıldığı arazilere yakın bölgeler ve bilhassa da bahçeler için daha uygun oluyor. Ancak bunlar arasında, şehir yaşamında ve kendi dairenizde kolayca yetiştirebilecekleriniz de mevcut. Peki ya begonvil, dağ çileği, çiğdem, karahindiba, lavanta, adaçayı ve kekiğe ek olarak; evde oldukça kolay ve zahmetsiz bir şekilde yetiştirebileceğiniz birkaç öneriye daha ne dersiniz?
|
Çiçek Türü |
Nedir? |
Nasıl Ekilir? |
Nasıl Sulanır? |
|
Kasımpatı (Krizantem) |
Kasımpatı (krizantem) nedir? Kasımpatı; papatyagiller familyasına ait, ortalama 30 farklı türü bulunan ve katmerli çiçekler açan otsu bir bitki türüdür. Bu çiçeğin anavatanı Asya ve kuzeydoğu Avrupa’dır. |
Kasımpatı (krizantem) nasıl ekilir? Kasımpatı ekimi ilkbaharda yapılır. Çimlendirme torfu üzerine tohumlar serpilir. Ve üzerine 1 cm kalınlığında torf örtülür. İki ila üç hafta içinde çimlenen tohumlar geniş bir saksıya ekilebilir. |
Kasımpatı (krizantem) nasıl sulanır? Kasımpatı, suyu oldukça seven bir çiçektir. Bu sebeple sık sık ve az miktarda sulama yapılması gerekir. Sulama için sabit bir saat dilimi tercih edilmesi verimi artırır. |
|
Orkide |
Orkide nedir? Orkide; salepgiller familyasına ait, büyük ve hoş görünümlü çiçekler açan ve dünyada 28 bin türü bulunan bir bitkidir. Türkiye’de ise 60’tan fazla orkide türü bulunur. |
Orkide nasıl ekilir? Orkide ekimi mayıs ayında yapılır. Çiçeklenme dönemi biten orkide saksıdan çıkarılarak, kökleri bir budama bıçağı yardımıyla ikiye ayrılır. Elde edilen iki kök iki ayrı saksıya ekilir. |
Orkide nasıl sulanır? Orkidenin sulama işlemi diğer bitkilere kıyasla daha zor bir mantığa sahiptir. Başparmak ile toprağın derinlerindeki nemi kontrol etmek ve toprak kuru ise sulama yapmak en pratik yöntemdir. |
|
Menekşe |
Menekşe nedir? Menekşe; menekşegiller familyasından Viola cinsine ait çiçekli bir bitki türüdür. Yaklaşık 400-500 civarında farklı türü bulunur. En çok yetiştiği yerler kuzey yarımküre ülkeleridir. |
Menekşe nasıl ekilir? Menekşe ekimi için genellikle vejetatif yöntemler kullanılır. Bunun için menekşenin bir dalı koparılarak suda bekletilir ve köklendiğinde saksıya ekilir. |
Menekşe nasıl sulanır? Menekşe çiçeği yaz aylarında haftada iki kez, kış aylarında ise haftada bir kez sulanmalıdır. Fazla miktarda su verilmesi menekşenin ölmesine sebep olabilir. |
|
Leylak |
Leylak nedir? Leylak; zeytingiller familyasına ait, kokusuyla ünlü çiçekleriyle bilinen ve yaklaşık 20 farklı türü bulunan bir bitki çeşididir. Soğuğa dayanıklı olması sebebiyle pek çok yere adapte olabilir. |
Leylak nasıl ekilir? Evde leylak yetiştirmek için temel gereksinim, geniş bir saksıdır. Leylak kökünden kış aylarında bir sürgün alınarak ekilebilir. Ya da ıslak pamuk içerisinde çimlendirilen tohumlar ile de ekim yapılabilir. |
Leylak nasıl sulanır? Leylak bitkisi fazla su seven bir bitki değildir. Fakat yine de her bitki gibi yeterli miktarda neme ihtiyaç duyar. Bu sebeple özellikle yaz aylarında haftada bir kez sulama yapılmalıdır. |
|
Papatya |
Papatya nedir? Papatya; bileşikgiller (papatyagiller) familyasından, beyaz/sarı renkli dil biçimli yaprakları bulunan bir bitki türüdür. Farklı türleri ile dünyanın en kalabalık çiçek familyası olarak bilinir. |
Papatya nasıl ekilir? Papatya ilkbahar ya da sonbahar aylarında ekilebilir. Tohumlar kum ile karıştırılarak toprağa serpilmeli ve üzeri yine bir miktar toprak ile örtülmelidir. |
Papatya nasıl sulanır? Papatya tohumları ekildikten hemen sonra sulanmalıdır. Filizlenmeye başladıktan sonra ise toprak kurudukça sulama işlemine devam edilmelidir. |
|
Nane |
Nane nedir? Nane; ballıbabagiller familyasına ait, keskin kokulu yaprakları ve erguvan rengi çiçekleri olan çok yıllık otsu bir bitki türüdür. Ağırlıklı olarak Akdeniz Bölgesi, Anadolu ve Mısır’da yetişir. |
Nane nasıl ekilir? Nane ekimi için iki ya da üç adet ana dal bitkiden ayrılır. Yalnızca üst kısmında birkaç yaprak bırakılacak şekilde, kalan yapraklar koparılır. Ardından suda bekletilerek köklendirilen naneler toprağa ekilir. |
Nane nasıl sulanır? Nane yetiştirilen toprağın daima nemli kalması gerekir. Bu sebeple toprak, parmak yardımıyla sürekli kontrol edilmelidir. Toprakta kuruma fark edildiği her an su ile nemlendirme yapılmalıdır. |
Evde çiçek yetiştirmek için ilk yapılması gereken, seçtiğiniz bitkiye en uygun cepheyi bulmak… Aksi takdirde yerini sevmeyen bitkiniz, beklediğiniz gibi filizlenmeyebilir veya fidan ise serpilmeyebilir. Uygun yeri bulduktan sonra ise bitkinin tohum, çelik veya fide şeklinde ekimi için gerekli doğal malzemeler ve materyallerle ekme işlemine geçilebilir. İhtiyaca göre toprağa gübre veya besin (vitamin vb.) takviyesi yaparak, gereken ölçüde düzenli sulama işlemi ile artık bitkinizin günden güne büyümesini izleyebilirsiniz!
Bitki tohumu, sapı/gövdesi (çeliği) veya fidanı,
Uygun boyda saksı,
Torf toprak,
Gübre ve doğal bitki besini,
Eldiven ve
Sudanlık (sulama kabı/bidonu)…
Doğanın yeniden hayat bulmasına katkı sağlamak için yapabilecekleriniz aslında ne kadar basit, değil mi?
menü
