Siz de bir bitki çayı tutkunu musunuz? Öyleyse ada çayının aromatik lezzetini ve benzersiz kokusunu da çok seviyor olmalısınız! Peki, bu bitki hakkında sizce yeterli bilgiye sahip misiniz?
Bitkiler, doğanın insanlığa bahşettiği nimetler arasında insanlık için şüphesiz ki birçok yönüyle ilk sıralarda yer alıyor. Yüzyıllardan bu yana insanların yiyecek ve içecek ihtiyaçları başta olmak üzere yaşam süreçlerine de farklı alanlarda fayda sağlayan bitkiler, günümüzde de en çok başvurulan doğal içerikli ürünleri oluşturuyor. Öyle ki aromatik bitkilerin uçucu yağlarından faydalanmak, doğal halindeki bitkileri içecek ve yiyeceklerde kullanmak gibi pek çok nokta, bitkileri insan yaşamı için vazgeçilmez kılıyor.
Farklı alanlardaki kullanım olanaklarıyla insanlığın en çok yararlandığı bitkilerden biri de ada çayı oluyor. Soğuk bir kış gününde veya biraz dinlenmek için tercih edilen ilk bitki çaylarından biri olan ada çayı, aslında bilinenden çok daha fazla özelliğe sahip. Hatta lezzetli aroması sayesinde pek sevdiğiniz bu bitkiyi, yazımızı okuduktan sonra daha çok seveceğinizi şimdiden söyleyebiliriz. Peki, ada çayı nedir? Ne işe yarar? Hangi bileşenlere sahiptir? Gelin, birlikte bakalım!
Ada çayı, ballıbabagiller familyasına ait olan çok yıllık bir bitki çeşidini oluşturuyor. Nane, melisa, fesleğen, biberiye ve lavanta gibi bitki türleriyle aynı aileden olan ada çayı, tüylü ve beyazımtırak yapraklarıyla bu bitkilerden ayrılıyor. Ballıbabagiller familyasındaki diğer bitkilere nazaran biraz daha acımtırak bir aromaya sahip olan ada çayı, sıklıkla nane ve limon gibi malzemelerle karıştırılarak tüketiliyor.
Ada çayı, Antik Mısır’a kadar uzanan geçmişiyle pek çok alanda kullanılan bitkilerden birini oluşturuyor. Öyle ki potansiyeli çok erken dönemlerde keşfedilen bu bitki, Antik Yunan ve Roma’da da en çok önemsenen bitkiler arasında yer alıyor. Peki, ada çayı hangi alanlarda kullanılabiliyor dersiniz?
Ada çayı, bilindiği gibi en çok da çay olarak tüketiliyor. Taze veya kurutulmuş ada çayı yaprakları ile kolayca yapılabilen ada çayı, özellikle de hastalık, stres ve yorgunluk süreçlerinde tercih edilen çaylardan biri oluyor. Bunun yanı sıra ada çayı, tava ve fırın yemeklerinde mantolama ve marinasyon aşamalarında da sıklıkla kullanılıyor. Ada çayının aromatik lezzeti ve kokusu, bu aşamalar için bitkiyi eşsiz bir tercih kılıyor.
Aromatik bitkiler arasında yer alan ada çayı, bu yönüyle uçucu (esansiyel) yağ olarak kullanıma uygun olan bitkilerden birini oluşturuyor. Ada çayı yapraklarından ve çiçekli dallarından distilasyon yöntemi ile elde edilen ada çayı yağı, bitkinin eşsiz kokusunu ve değerli bileşenlerini en yüksek seviyede korumaya devam ediyor. Dolayısıyla bu bitki, yağ formuyla aromaterapi, masaj ve meditasyon uygulamalarında da kullanılabiliyor.
Ada çayı, Antik Mısır, Yunan ve Roma’da önemli bir kullanım geçmişine sahip olmasının yanı sıra, Kızılderili geleneklerinde de özel bir yer tutuyor. Kızılderili geleneklerini aktaran kaynaklara göre; kurutulmuş ada çayı, korunmak ve bilgeliği artırmak için belli aralıklarla yakılıyor. Bu, günümüzde de ada çayının sık kullanılan alanlarından birini oluşturuyor. Kurutulmuş ada çayını yakarak dumanını evin tüm alanlarında gezdirmek, kötü enerjiyi temizlemenin ve evdeki havayı iyileştirmenin bir yolu olarak görülüyor.
Ada çayı hem doğal bitki haliyle hem de yağ formuyla birçok endüstri kolu için de en önemli bitkilerden biri. Bu özelliklerini ise genel olarak hoş kokulu aromatik bir bitki olmasına ve sahip olduğu değerli bileşenlere borçlu. Bu sebeple ada çayı, parfüm ve kişisel bakım gibi ürünlerde kullanılmak üzere kozmetik sektöründe ve antiseptik özellikleriyle ilaç sanayisinde sıklıkla kullanılıyor.
Ada çayından bahsettikten sonra, bu bitkinin nasıl kullanıldığını da merak etmiş olmalısınız. Öncelikle ada çayının çay olarak tüketiminden başlayalım:
Ada çayı yapmak için 200 ml kaynar suyun içine birkaç tane ada çayı yaprağı atmak yeterli oluyor. Yaklaşık 10 dakikalık demleme süresinin ardından, hazırlanan ada çayı tüketilmeye hazır hale geliyor. Bu bitki, kimi kişilere göre acımtırak tadıyla öne çıkabiliyor. Böyle durumlarda ada çayının içine nane, limon ve –ılıdıktan sonra– bal ilavesi yapılabiliyor. Ayrıca çay, sade olarak da tüketilebiliyor.
Ada çayı, et, tavuk ve balık yemeklerinde, soslarda, peynirli tariflerde ve salatalarda da kullanılabiliyor. Özellikle et ve balık yemeklerini ada çayı ile birlikte pişirmek, bitkinin aromasından faydalanmak için ideal bir tercih oluyor.
Ada çayını tütsü olarak kullanmak için kurutulmuş bitkileri tercih etmek gerekiyor. Ada çayını kurutulmuş olarak veya tütsüye uygun bir şekilde satın almak mümkün olduğu gibi, evde kurutmak da mümkün oluyor. Ada çayını tütsü şeklinde yakmak için kuru otları çakmak ile tutuşturup hemen ardından söndürmek gerekiyor. Ortaya çıkan koku ve duman ile evi dolaşmak, kötü enerjiyi temizlemeye yardımcı olan bir gelenek olarak görülüyor.
Ada çayının kendisi olmasa bile yağı, buhurdanlık ve elektrikli difüzöre birkaç damla eklenerek kullanılabiliyor.
Ada çayından elde edilen doğal yağ, 50 ml sabit yağ içerisine 5-10 damla ilave edilerek masaj uygulamalarında da kullanılıyor. Böylece ada çayının etkilerinden farklı bir formda da yararlanmak mümkün hale geliyor.
Akdeniz ikliminde yetişen ada çayı, sahip olduğu önemli özellikler nedeniyle geçmiş yüzyıllardan bu yana en popüler bitkiler arasında yer alıyor. Peki, ada çayı hangi konularda işe yarar bir bitki olarak görülüyor dersiniz? Ada çayı, içerdiği bileşenler sayesinde vücudun günlük vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamaya katkı sağlıyor. Bunun yanı sıra ada çayının, fiziksel ve mental açıdan rahatlamaya yardımcı olabileceğine dair bilimsel nitelikli gözlem çalışmaları da bulunuyor.
Ada çayı, K vitamini bakımından son derece zengin olan bitkilerden birini oluşturuyor. Bunun yanı sıra ada çayında magnezyum, bakır ve çinko gibi önemli mineraller de bulunuyor. Az miktarda ise A, C ve E vitaminleri içeren ada çayı; özellikle 160’tan fazla polifenol içermesi sebebiyle büyük bir önem taşıyor. Bunun yanı sıra bitkide bulunan kafeik, klorojenik, ellagik ve rosmarinik asit gibi bileşenler, ada çayını antioksidan yönünden de zengin kılıyor.
Editörün Önerisi: Balparmak’ın yüzde 100 doğal bir takviye edici gıda olarak tüketicilerine sunduğu Apitera Plus Propolisli Sprey’in ada çayı yağı da içerdiğini biliyor muydunuz? Ada çayı yağının yanı sıra propolis ekstraktı, kekik yağı, nane yağı, limon yağı, ıtır yağı ve çörek otu yağı da içeren bu sprey; günlük temizleyici ve koruyucu bakımınız için ideal bir seçenek!
Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu sayfada yer alan bilgiler, çeşitli bilimsel kaynaklardan derlenmiş olup hiçbir şekilde sağlık tavsiyesi yerine geçmemelidir. Ada çayını ya da ada çayı içeren ürünleri herhangi bir amaçla kullanmaya başlamadan önce, bu bitkinin sizin için uygun olup olmadığını ve hedeflediğiniz etkiyi sağlayıp sağlayamayacağını mutlaka hekiminizden öğrenmelisiniz.
Kaynaklar:
Leoni Jesner, “The Benefits and Side Effects of Sage Tea”, Very Well Fit, 2022.(çevrim içi)
“9 Emerging Benefits and Uses of Sage Tea”, Healthline.(çevrim içi)
Arlin Cuncic, “The Benefits of Burning Sage”, Very Well Mind, 2020.(çevrim içi)
menü
